مایکوریزا یا همزیستی چیست و چه نقشی در پرورش ترافل دارد؟
مقدمه
تعریف مایکوریزا(Micorrhiza):
به رابطه همزیستی بین انواع قارچ‌ها مانند قارچ‌های ترافل با ریشه درختان یا گیاهان میزبان، در علم قارچ‌شناسی(Micology) مایکوریزا یا همزیستی می‌گویند. در نتیجه این رابطه همزیستی اسپورهای قارچ بر روی ریشه می‌نشینند و دور ریشه درخت یا گیاه میزبان رشد می‌کنند و یک بافت قهوه روشن، زرد و یا طلایی رنگ تشکیل می‌دهند که با رشد این یافت ها و تشکیل گره‌هایی کوچک بر روی آن‌ها قارچ‌های ترافل تشکیل می‌شوند و در زیر خاک رشد می‌کنند تا به مرحله برداشت برسند.
چند نوع مایکوریزا(همزیستی) بین گیاه و قارچ‌ها وجود دارد:
۱ – اکتومایکوریزا (Ectomycorrhiza) همزیستی بیرونی
بیشتر درختان و درختچه‌های مناطق معتدل این حالت را دارند. هیف‌های قارچی یک غلاف نسبتاً ضخیم در اطراف ریشه ایجاد می‌کنند(در برخی از ریشه‌ها، میسلیوم وارد فضای بین سلولی یا آپوپلاستی سلول‌های پوسته ریشه می‌شود و یک شبکه‌ی بین سلولی را ایجاد می‌کند) و با این کار می‌توانند در جذب عناصر و مواد غذایی توسط ریشه نقش داشته باشند.
۲ – اندومایکوریزا(Endomycorrhiza)
مایکوریزا یا همزیستی درونی که در اکثر گیاهان و درختان مشاهده می‌شود. در این همزیستی، ریشه‌های قارچی وارد سلول‌های پوست می‌شوند و در داخل این سلول‌ها ساختارهای بسیار منشعبی بنام آربوسکول(Arbuscular mycorrhiza) ایجاد می‌کنند که منجر به افزایش جذب عناصر خاک توسط ریشه می‌شود.
۳- اکتواندومایکوریزا(Ectoendomycorrhiza) یا مایکوریزای بیرونی-درونی
در این حالت ریسه‌های قارچ علاوه بر اطراف سلول‌های پوست وارد سلول‌های داخلی پوست نیز می‌شوند و درداخل این سلول‌ها ساختارهای هیفی ایجاد می‌کنند.قارچ‌هایی که همزیستی درونی دارند با قارچ‌هایی که همزیستی بیرونی دارند کاملاً از همدیگر متفاوت هستند، بنابراین قارچ‌هایی که اکتومایکوریزا هستند نمی‌توانند اندومایکوریزا باشند و برعکس.
شاید این سؤال برای شما پیش بیاید که پس چطور گیاهانی وجود دارند که هردو رابطه اکتواندومایکوریزا را دارند آیا با این گفته بالا متناقض نیست؟
در جواب این سؤال باید توجه داشته باشید که درست است که بعضی از گیاهان می‌توانند هم مایکوریزای داخلی و هم خارجی تشکیل دهند اما این بدان معنا نیست که قارچی که با آن همزیست است نیز هم مایکوریزای درونی و هم مایکوریزای بیرونی است.
این نوع درختان ممکن است با یک نوع قارچ رابطه مایکوریزای درونی ولی هم‌زمان با یک نوع قارچ دیگر رابطه مایکوریزای بیرونی داشته باشد.
یک آربسکول(یعنی “درخت کوچک”) به وسیله قارچ مایکوریزای آربسکولار در داخل سلول ریشه تولید شده است. (جی.گیردمان)
رنگ آبی و نورپردازی به روش تداخل نومارسکی برای نشان دادن هیف‌های داخلی(سیستیدیا) بر روی سطح مایکوریزای ترافل سیاه فرانسوی(T.melanosporum)ایان ر. هال
اکتومایکوریزای ترافل سیاه فرانسوی(T.melanosporum) بر
روی ریشه درخت بلوط معمولی(Quercus robur) که در خاک
به شدت آهکی و با زهکشی بالا و سرشار از خاکستر
آتش‌فشانی در نیوزیلند رشد کرده است. (ایان ر. هال)
بعضی از گونه‌های عجیب مانند ترافل صحرایی هر دو نوع رابطه مایکوریزا را با درختان مختلف تشکیل می‌دهند. بیشتر قارچ‌هایی مانند قارچ دکمه‌ای سفید که ما در سوپرمارکت‌ها می‌بینیم بر روی بقایای مرده جانداران رشد می‌کنند درحالی‌که بعضی نیز مانند انواع قارچ‌های درختی بر روی بافت‌های زنده گیاهان رشد می‌کنند.
دنبلان یا ترافل یک قارچ اکتومایکوریزا است. درواقع به‌طور تخمینی از بین ۵۰۰۰ الی ۶۰۰۰ گونه از قارچ‌های اکتومایکوریزا، حدود ۹۰۰ نوع آن خوراکی هستند.
تکنیک‌هایی که ما در این فصل و فصول ۵ و ۶ در مورد پرورش ترافل با شما در میان می‌گذاریم میراث علوم کاربردی است و حاصل تجربه و میراثی دانشی است که متأسفانه برای ۲ قرن متوالی مخفی نگه‌داشته شده است و فقط در انحصار یک عده معدود بوده است. ازآنجاکه دنبلان یک قارچ اکتومایکوریزا است قصد داریم در اینجا به‌طور مختصر ساختار و رفتار آن را بررسی کنیم.
منابع:
۱- رام کردن دنبلان(ترافل)- ایان ر.هال، گردون ت. براون، الساندرا زامبونلی- ترجمه: صباح پیشدادی- ۰۹۱۸۵۲۱۳۰۶۹، ۰۹۳۹۹۳۴۵۳۰۱- مهرماه ۱۳۹۶٫
[otw_shortcode_button href=”https://idpay.ir/sabah/file/5180″ size=”large” icon_position=”left” shape=”square” color_class=”otw-black” target=”_blank”]همین حالا کتاب «رام کردن دنبلان» را تهیه می‌کنم[/otw_shortcode_button]
۲- احمدی، علیرضا، محمدی گل‌تپه، ابراهیم و مقیمیان، غلامرضا،کشت قارچ دنبلان زیرزمینی خوراکی (توبر)، ناشر: آوای نور، شابک:۹۷۸-۹۶۴-۵۸۱۹-۷۵-۸
۳- قارچ دنبلان و خواص آن-ویکی ووک / زندگی آگاهانه لحظاتی شاد و آرام.
۴- لغتنامه دهخدا، سرواژه دنبلان.
۵- خواص-گران-قیمت-دنبلان-کوهی. http://www.asriran.com/fa/news/391510
نویسنده: صباح پیشدادی، سایت کوژین
